II Quantumgassen

Bose-gas

  • De thermodynamische grootheden van een Bose-gas kunnen worden uitgedrukt in standaard functies die numeriek te berekenen zijn.
  • De thermische debroglie-golflengte is de debroglie-golflengte van een deeltje met een kinetische energie van de orde van de temperatuur.

Men definieert voor een Bose-gas de gestandaardiseerde functies

2.17

g n (y):= y Γ(n) 0 dx x n1 e x 1y e x = l=1 y l l n

Hier is y:=expβμ de fugaciteit. De normeringsconstante Γ(n) is de gammafunctie met de eigenschappen Γ(n+1)=nΓ(n) , Γ(1)=1 , Γ(1/2)= π . Met deze normering gaat g n (y)y als y0 . De integralen (2.17) kunnen niet analytisch berekend worden, maar zijn wel getabelleerd voor verschillenden waarden van T,μ .

  • De functies g n (y) zijn begrensde, positieve, monotoon toenemende functies van y in het interval 0y<1 . In het punt y=1 is g n (1)= 1/ l n =ζ(n) gelijk aan de Riemann zèta-functie. Waarden die vaak voorkomen zijn: ζ(2)= π 2 /6 , ζ(3)=1,202 , ζ(4)= π 4 /90 .
  • De functies g n moeten niet verward worden met de ontaardingsfactor g=2s+1 voor spintoestanden, traditioneel ook aangegeven met de letter g .

Met de functies (2.17) krijgen de deeltjesdichtheid (2.14) en de energiedichtheid (2.15) de eenvoudige vorm

2.18

n(T,μ)=g λ T 3 g 3/2 (y)

2.19

e(T,μ)= 3 2 g λ T 3 T g 5/2 (y)= 3 2 n T g 5/2 (y) g 3/2 (y)
  • Hierin is λ T :=h/ 2πm T de thermische debroglie-golflengte, d.w.z. de debroglie-golflengte van een deeltje met kinetische energie π T .
  • Het quotiënt in (2.19) geeft de quantumcorrectie op de ideale gaswet ten gevolge van de Bose-Einstein statistiek.